Znaczna liczba ubezpieczonych Pań z rocznika 1953 r. nie może – w ocenie ZUS – skorzystać z dobrodziejstwa przeliczenia emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego wobec tego, że minęło 5 lat od dnia doręczenia decyzji ZUS. Czy istnieją dalsze możliwe działania prawne w tym zakresie? O tym w niniejszym poście….
Niewątpliwie wielkie poruszenie wywołał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), w którym to została rozpatrzona kwestia pytania Sądu Okręgowego w Szczecinie (i chwała Sądowi pytającemu za to:) ) dotycząca obniżenia świadczeń emerytalnych pobieranych przez kobiety urodzone w 1953 r. Trybunał jednogłośnie uznał, że ustawodawca nie powinien i nie miał prawa stawiać w gorszej sytuacji kobiet, które pobierały świadczenie po tym, jak skorzystały już z wcześniejszych emerytur. Ze stanowiskiem tym należy się w pełni zgodzić, gdyż jak celnie wskazał Trybunał Konstytucyjny ustawodawca zastawił pewnego rodzaju pułapkę na ubezpieczonych, a jak ja bym skrótowo wskazał – ustawodawca zmienił w trakcie gry zasady gry, zaś ubezpieczeni ową ,,grę” podejmując nie mogli i nie mieli wiedzy, iż przedmiotowe się wydarzy.
Pozwolę sobie również na stwierdzenie, że TK wypowiedział się odnośnie tej grupy ubezpieczonych, zaś w mojej ocenie również wielu innych ubezpieczonych znajduje się w zbliżonej sytuacji prawnej i istnieją argumenty wspólne dla kobiet z rocznika 53 oraz pozostałych grup ubezpieczonych, którym ZUS obniżył wysokość podstawy wymiaru emerytury o pobrane emerytury wcześniejsze.
Tytułem wstępu jeszcze zamieszczam komunikat ZUS – link, zawierający wytyczne co do podstawowych kroków w przedmiotowej sprawie.
Na kanwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego można zauważyć, że sytuacja prawna kobiet urodzonych w 1953 r. jest niejednolita, i można wyróżnić 3 grupy, tj.:
- Kobiety, które odwołały się od decyzji ZUS do Sądu
- Kobiety, które złożyły już wniosek o emeryturę po ukończeniu powszechnego wieku, ale nie złożyły odwołania do Sądu od decyzji ZUS (w terminie miesiąca od wejścia w życie wyroku TK, tj. do 23 kwietnia 2019 r.)
- Kobiety, które nadal pobierają wcześniejsze emerytury i nie złożyły dotychczas wniosku do ZUS o przyznanie emerytury.
Sytuacja ubezpieczonych kobiet z grup 1 i 3 wydaje się być jasna, jednakże przypadek kobiet, których sytuacja została opisana w punkcie nr 2 nie jest już tak oczywista.
W odniesieniu do Pań z grupy trzeciej, w ich przypadku emerytura zostanie wyliczona z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu, dlatego też mogą liczyć na wydanie decyzji na korzystniejszych dla nich zasadach.
Natomiast w stosunku do grupy Pań wskazanej w punkcie nr 1, należy wskazać, że mogą one w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie wcześniej wspomnianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego (tj. do 21 czerwca 2019), wnieść skargę do sądu o wznowienie postępowania. Jednakże mogą to uczynić w przypadku, gdy decyzja w sprawie emerytury była przedmiotem postępowania odwoławczego w postępowaniu przed sądem powszechnym.
Tymczasem zaś Panie, których sytuacja została określona w punkcie 2. Mogą żądać na podstawie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn.zm.) – wznowienia postępowania. Po przeprowadzeniu postępowania ZUS uchyli decyzję o przyznaniu emerytury oraz ponownie przeliczy przysługujące świadczenie.
Niestety Kodeks postępowania administracyjnego zawiera w tym przypadku ograniczenie, a mianowicie stanowi on, że uchylenie decyzji nie będzie mogło nastąpić, gdy od doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat (art. 146 k.p.a.). W takim przypadku organ ogranicza się jedynie do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa i wskazania okoliczność z których powodu danej decyzji nie uchylił.
Powstaje zatem pytanie co takie osoby mogą zrobić w przypadku, gdy ich interes został tak rażąco naruszony.
Podkreślenia wymaga, że na podstawie art. 77 Konstytucji RP: „Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.”
Wymienione precyzowane jest w Kodeksie cywilnym, który umożliwia dochodzenie odszkodowania od Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c czy też art. 4171 k.c. Jednak, aby uzyskać takie odszkodowanie należy wszcząć postępowanie o uznanie, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa.
„Podobnie jak odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem orzeczeniem, odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem niezgodnej z prawem ostatecznej decyzji administracyjnej uzależniona jest od stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem tej decyzji (art. 4171 § 2 KC)”. (P. Sobolewski, [w:] K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, 2019, art. 4171, Nb.44.)
Niezależnie od powyższego w ocenie autora opinii należy również wnieść odwołanie od decyzji ZUS odmawiającej uchylenia decyzji z podaniem odpowiedniej argumentacji prawnej oraz faktycznej.
Wracając jednak również do w/w kwestii ,,Jak zauważa J. Kremis, wyjątkowo już sam fakt wydania ostatecznej decyzji może być źródłem szkody. Tak jest w przypadku tzw. decyzji konstytutywnej. Najczęściej jednak bezpośrednim źródłem szkody będzie akt wykonania tej decyzji, np. w ramach egzekucji administracyjnej (zob. J. Kremis, w: Gniewek, Komentarz KC, 2011, s. 743).” (komentarz systemu prawnego legalis, Art. 4171 KC T. II red. Gutowski 2019, wyd. 2/Szczepaniak).
Podmiotem odpowiedzialnym za szkodę jest podmiot, którego organ wydał niezgodną z prawem decyzję – Skarb Państwa w przypadku organów administracji publicznej oraz jednostka samorządu terytorialnego w przypadku organów samorządowych.
Należy wskazać, że odpowiedzialność przewidziana w art. 4171 § 2 dotyczy sytuacji, gdy szkoda wyrządzona zostaje wydaniem niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia lub ostateczną decyzją, natomiast nie obejmuje przypadków, gdy przyczyną szkody stało się wadliwe (niezgodne z prawem) wykonywanie takiego orzeczenia lub decyzji (tak M. Safjan, Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, s. 66). W tym ostatnim przypadku podstawę odpowiedzialności stanowi bowiem art. 417. Pojęcie szkody obejmuje w tym przypadku zarówno uszczerbki majątkowe, jak i niemajątkowe, choć orzecznictwo Sądu Najwyższego obowiązek kompensacyjny wiąże jedynie z wystąpieniem szkody majątkowej (por. post. SN z 31.1.2006 r., IV CNP 38/05 , Legalis oraz post. SN z 26.2.2008 r., II BP 45/07, Legalis).
Przepisy prawa dają więc pewne możliwości działania takim osobom, nie budzi zaś wątpliwości, iż co mówię z pełną świadomością, gdyż nie winno to nigdy umykać przy stosowaniu prawa, iż sprawiedliwość wymaga, by ubezpieczeni uzyskali realizację pełni przysługujących im praw, niezależnie od tego, kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję dotyczącą ich emerytury.
Jeśli chciałbyś uzyskać poradę prawną, lub też zlecić poprowadzenie sprawy sądowej, reprezentowanie Ciebie w postępowaniu przed organami administracji, w w/w zakresie, lub w szczególności w sprawie przeciwko: ZUS, KRUS, lub Twojej jako pracownika, pracodawcy, w zakresie między innymi:
- odwołania od decyzji ZUS, w sprawie: prawa do emerytury w tym prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, o rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną, rentę szkoleniową, podleganie ubezpieczeniu społecznemu, niepodleganie ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca itd., w sprawie kwalifikacji umów o dzieło, o umorzenie należności ZUS, świadczenia przedemerytalne, uzyskanie prawa do układu ratalnego, o zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, inne świadczenia z ZUS, Odwołania od decyzji KRUS, itp.
- w sprawie z zakresu prawa pracy: z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, odwołania od rozwiązania umowy o pracę, o wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, zapłatę odprawy, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, sprostowanie świadectwa pracy, itp.
zachęcam do kontaktu, jak również zachęcam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii w zakresie prowadzenia spraw: rodzinnych, spadkowych, z zakresu prawa rzeczowego.
