Z dniem 20 kwietnia 2022 r. weszła w życie nowelizacja przepisów ustawy o emeryturach pomostowych ustanawiając zdecydowanie korzystniejsze warunki przyznania świadczenia tj. ułatwiające jego uzyskanie. Na czym polega przedmiotowa zmiana oraz jak wpływa na sprawy w toku? – o tym w niniejszym poście.
DOTYCHCZASOWE PRZEPISY
Zgodnie z art. 4 Ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1924 z późn. Zm.), prawo do emerytury pomostowej przysługuje osobie – przed nowelizacją, która weszła w życie 20 kwietnia 2022 r. , która spełniła łącznie następujące warunki:
1) urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnęła wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.
7) nie pozostaje w stosunku pracy.
PRZEPISY PO NOWELIZACJI
ZMIANA JEDNEGO Z WARUNKÓW DO PRZYZNANIA ŚWIADCZENIA
Znowelizowane przepisy uchyliły warunek z pkt 7) w/w ustawy, a więc nawet pozostając w stosunku pracy można starać się o prawo do emerytury pomostowej.
Przedmiotową zmianę należy uznać za jednoznacznie korzystną, gdyż uprzednio wielu uprawnionych nie decydowało się starać o emeryturę pomostową w związku z obawą o utratę jedynego źródła dochodu.
Przedmiotowe w szczególności miało miejsce, gdy ZUS wydawał decyzję odmowną stwierdzając, że ubezpieczony nie wykazał również pozostałych przesłanek prawa do emerytury pomostowej, w szczególności zaś w związku z odmienną kwalifikacją prawną okresów wykonywania pracy, jako pracę w warunkach szczególnych, pracę z załącznika nr 1 lub 2 do ustawy. W toku postępowania odwoławczego w związku z odwołaniem od decyzji ZUS można było oczywiście skutecznie wykazywać spełnienie przesłanek do świadczenia wbrew stanowisku z decyzji ZUS, lecz przedmiotowe wiązało się w szczególności z koniecznością rozwiązania stosunku pracy oraz obarczone było ryzykiem przyjęcia przez Sąd kwalifikacji prawnej i faktycznej przyjętej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Nadto, jak się wydaje warunek ten był zupełnie zbędny, a miał oparcie jedynie w interesie fiskalnym Skarbu Państwa, jako swoiste zniechęcenie do walczenie o swoje prawo.
Na marginesie można wskazać, że orzecznictwo wykształciło pewne mechanizmy nieco ,,łagodzące” ów warunek tj. odwołanie od negatywnej decyzji ZUS było wnoszone pomimo niespełnienia przez Ubezpieczonego – emeryta warunku w postaci rozwiązania stosunku pracy, Sąd gromadził materiał dowodowy w sprawie z dokumentów oraz wzywał świadków, zaś Ubezpieczony rozwiązywał stosunek pracy przed rozprawą – w związku z czym Sąd przyjmował, że warunek rozwiązania stosunku pracy, co prawda nie zachodził w chwili wydania zaskarżonej decyzji ale mając na uwadze jego spełnienie w toku sprawy i mając na uwadze ekonomikę postępowania sądowego sprawę można procedować.
Przedmiotowe miało jednak tę wadę, że jednak rozwiązanie stosunku pracy musiało nastąpić.
ZAWIESZENIE PRAWA DO EMERYTURY
Nowelizacja ów zbędny w mojej ocenie warunek wyeliminowała, natomiast element ,,fiskalny” znalazł jednak swe odzwierciedlenie w nowelizacji, gdyż prawo do emerytury pomostowej ulega zawieszeniu do chwili rozwiązania stosunku pracy. Innymi słowy pomimo, iż prawo do emerytury powstaje to nie będzie ona wypłacona do chwili, gdy stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu.
W praktyce w wypadku, decyzji negatywnej oraz wniesienia odwołania od decyzji do Sądu Pracy przez okres do rozpoznania sprawy przez Sąd I instancji (w wypadku zaś apelacji do prawomocnego rozpoznania sprawy przez Sąd II instancji) zapewne Ubezpieczony nie zdecyduje się na rozwiązanie stosunku pracy.
Zgodnie bowiem z art. 103a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504):
„Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.”
JAK NOWELIZACJA USTAWY WPŁYNIE NA SPRAWY W TOKU?
Kwestia ta jest wysoce problematyczna, gdyż w ustawie nowelizującej brak przepisów przejściowych odnoszących się do tej kwestii.
Pytanie na które należy odpowiedzieć to czy w wypadku wydania decyzji odmownej przez ZUS w związku z pozostawaniem przez Ubezpieczonego w stosunku pracy to czy zasadnym jest wniesienia odwołania od takiej decyzji, nadto jeśli odwołanie już zostało wniesione to czy ów warunek nadal musi być spełniony.
W mojej ocenie można formułować argumentację prawną, iż w związku ze zmianą przepisów mając na uwadze ekonomikę postępowania Sąd może rozpoznać sprawę według nowych przepisów, a więc nawet brak rozwiązania stosunku pracy powinien skutkować przyznaniem świadczenia – w związku bowiem z treścią znowelizowanych przepisów w wypadku ponownego wniesienia wniosku o emeryturę organ warunku tego już by ,nie wymagał”. Wykładnia taka jest nadto funkcjonalna oraz celowościowa, oraz uzasadniona zasadą ekonomiki postępowania.
Natomiast z braku wypracowanego w tym zakresie orzecznictwa nie można stwierdzić jak postępować będą Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w związku z przedmiotowym rekomendowałbym ponowne złożenia wniosku o emeryturę pomostową.
NOWELIZACJA USTAWY O EMERYTURACH POMOSTOWYCH WCHODZĄCA W ŻYCIE 1.01.2023 R.
Od 1 stycznia 2023 r. wejdzie w życie kolejna korzystna zmiana dla ubezpieczonych wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Płatnik składek będzie musiał powiadomić zatrudnionych pracowników o treści wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także o odmowie wpisu do ewidencji pracowników wykonujących takie prace, za których jest obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Nadto, jeśli stanowisko nie zostanie umieszczone w wykazie pracownik będzie mógł złożyć w tym zakresie skargę do PIP.
Od 1 stycznia 2023 r. PIP będzie kontrolować wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i będzie mogła nakazać pracodawcy, aby umieścił pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Wątpliwości budzi jak przedmiotowe rozwiązanie funkcjonować będzie w praktyce, w szczególności czy działania PIP będą skuteczne, nadto jak przedmiotowe będzie miało miejsce w wypadkach spornych – zapewne dopiero na etapie odwołań do Sądów prawomocnie rozstrzygane będę kwestie tyczące się właściwej kwalifikacji danych rodzajów stanowisk pracy.
Przy tym w praktyce owe kwestie będą miały znikome znaczenie dla spraw o prawo do emerytury pomostowej, gdyż zazwyczaj sporne w zakresie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, czy też wykonywania prac z załącznika nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych są okresy prac w zakładach pracy, które już nie istnieją.
Prawo do rekompensaty.
Warto również przypomnieć, że osoba, która udowodniła wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres co najmniej 15 lat i nie posiadała prawa do emerytury wcześniejszej, emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ma prawo do rekompensaty ustalanej jako dodatek do kapitału początkowego uwzględnianego przy obliczeniu emerytury powszechnej.
Warto również wskazać, że prawo do emerytury pomostowej ustaje z dniem poprzedzającym dzień osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego lub dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury. Ponadto, prawo do emerytury ulega zawieszeniu w przypadku podjęcia zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze.
KONTAKT Z KANCELARIĄ – PORADY PRAWNE, PROWADZENIE SPRAW SĄDOWYCH I PRZED ORGANAMI ADMINISTRACJI
Jeśli chciałbyś uzyskać poradę prawną, lub też zlecić poprowadzenie sprawy sądowej, reprezentowanie Ciebie w postępowaniu przed organami administracji, w w/w zakresie, lub w szczególności w sprawie przeciwko: ZUS, KRUS, lub Twojej jako pracownika, pracodawcy, w zakresie między innymi:
- odwołania od decyzji ZUS, w sprawie: prawa do emerytury w tym prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, o rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną, rentę szkoleniową, podleganie ubezpieczeniu społecznemu, niepodleganie ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca itd., w sprawie kwalifikacji umów o dzieło, o umorzenie należności ZUS, świadczenia przedemerytalne, uzyskanie prawa do układu ratalnego, o zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, inne świadczenia z ZUS, Odwołania od decyzji KRUS, itp.
- w sprawie z zakresu prawa pracy: z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, odwołania od rozwiązania umowy o pracę, o wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, zapłatę odprawy, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, sprostowanie świadectwa pracy, itp.
zachęcam do kontaktu, jak również zachęcam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii w zakresie prowadzenia spraw: rodzinnych, spadkowych, z zakresu dochodzenia roszczeń (windykacji).
