Należy wskazać, że założeniem systemowym przyświecającym polskiemu ustawodawcy jest zasada realizacji jedynie jednego świadczenia z ubezpieczenia społecznego, w tym jednej emerytury. Czy zasada ta podlega wyjątkowi? O tym w niniejszym poście…
PODSTAWY PRAWNE
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych reguluje zasady wypłaty emerytur oraz możliwości łączenia różnych świadczeń.
Założeniem systemowym przyświecającym ustawodawcy jest ogólna zasada realizacji jedynie jednego świadczenia z ubezpieczenia społecznego (art. 95 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
Podobna regulacja znajduje się w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, w której to art. 7 stanowi, że w przypadku zbiegu prawa do emerytury lub renty, albo do uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego przewidzianych w odrębnych przepisach, wypłaca się świadczenie wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Zasada ta doznaje kilku ważnych wyjątków, a jednym z nich jest możliwość pobierania zarówno emerytury wojskowej, jak i emerytury cywilnej przez funkcjonariuszy.
Ustawa o emeryturach wojskowych rozróżnia sytuację zawodowych żołnierzy, którzy wstąpili do służby przed dniem 2 stycznia 1999 r., od żołnierzy, którzy zaczęli służbę po dniu 1 stycznia 1999 r.
Wobec powyższego dla każdej grupy żołnierzy zostały inaczej skonstruowane możliwości doliczenia cywilnego stażu pracy do ich świadczenia.
Problematyka w orzecznictwie sądowym
Sądownictwo powszechne wielokrotnie mierzyło się już z problematyką długoletniej służby wojskowej, której konsekwencją było osiągnięcie maksymalnej emerytury wojskowej w wysokości 75 % podstawy wymiaru, oraz późniejszej pracy zawodowej w cywilu. Ubezpieczeni w wielu przypadkach, mimo przepracowania reszty swojego zawodowego życia na stanowisku cywilnym oraz regularnym opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne spotykali się z przyznaniem przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych emerytury powszechnej, jednakże z jednoczesnym zawieszeniem jej wypłaty.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r.
Przełomem w przedmiotowej sprawie stał się wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r. akt I UK 426/17, w którym to Sąd podkreślił, że „Nie można jednakże nie zauważyć, że nie wszyscy żołnierze, którzy pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., mogą faktycznie zrealizować uprawnienie do wykorzystania „cywilnej” wysługi emerytalnej. Wystarczy bowiem odpowiednio długa służba i wzrosty emerytury z tytułu szczególnych właściwości służby (art. 15 ust. 2 i 3) lub z tytułu inwalidztwa wojskowego (art. 15 ust. 4), aby – przy spłaszczeniu podstawy wymiaru emerytury wojskowej do maksymalnie 75% (art. 18 ust. 1) -„cywilne” okresy ubezpieczenia w żaden sposób nie zwiększały świadczenia. W takim przypadku emeryt wojskowy, niezależnie od swojej woli, nie ma prawnej możliwości skonsumowania żadnego „cywilnego” okresu ubezpieczenia w wojskowej emeryturze. Podobnie rzecz się ma w przypadku tego rodzaju okresów poprzedzających służbę, krótszych niż rok (art. 15 ust. 1 pkt 2-4). W opisanych uwarunkowaniach emeryt wojskowy pozostaje w sytuacji identycznej jak żołnierz, który rozpoczął służbę po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r. – jego emerytura jest obliczana wyłącznie w oparciu o wojskowy staż emerytalny.”
Konstytucyjna zasada równości ubezpieczonych
„Z konstytucyjnej zasady równości wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej klasy (kategorii). Wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną powinny być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących.”
Konkluzja Sądu Najwyższego
W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał „za właściwy taki kierunek wykładni art. 95 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, z którego wynika, że użyte w ust. 2 tego artykułu sformułowania „emerytura (…) obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu żołnierzy zawodowych” oznacza odwołanie się do zasad obliczenia emerytury wojskowej określonych w tych przepisach, a więc z uwzględnieniem wyłącznie służby wojskowej, co z kolei uzasadnia prawo do pobierania dwóch emerytur „wypracowanych” niezależnie od siebie. Zatem o wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia nie decyduje data przyjęcia do służby, ale brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu „cywilnego” stażu emerytalnego. Przy czym ten „brak możliwości” nie występuje wtedy, gdy emeryt wojskowy nie decyduje się na złożenie wniosku o doliczenie po zwolnieniu ze służby wojskowej okresów składkowych i nieskładkowych, choć mogą one zwiększyć podstawę wymiaru emerytury do 75%. Wspólnym bowiem mianownikiem uzasadniającym prawo do dwóch świadczeń są uwarunkowania wynikające z przepisów prawa niepozwalające na wykorzystanie stażu „cywilnego” w emeryturze wojskowej, a nie wybór emeryta wojskowego.”
Orzecznictwo a praktyka ZUS i Dyrektorów Wojskowych Biur Emerytalnych
Można uznać, że zapadły wyrok Sądu Najwyższego nie wpłynął na praktykę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Dyrektorów Wojskowych Biur Emerytalnych, którzy w wydawanych przez siebie decyzjach nadal preferują zawieszanie wypłaty drugiego świadczenia.
Wobec czego konieczne staje się odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Należy wskazać, że również Sądy powszechne zaczęły uznawać, iż możliwe jest pobieranie przez ubezpieczonego dwóch świadczeń emerytalnych z systemu ubezpieczeniowego i zaopatrzeniowego – tak m.in.: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 lipca 2019 r., sygnatura akt sprawy: III AUa 1045/18, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 kwietnia 2020 r. sygnatura akt: III AUa 626/19.
W każdym jednak wypadku należy wnieść dobrze uargumentowane odwołania w sprawie, aby skutecznie udało się ,,przekonać” Sąd do zmiany niekorzystnej decyzji ZUS.
Obsługa prawna spraw o uzyskanie prawa do emerytury
Jeżeli, w związku z wątpliwościami co do posiadania prawa do emerytury, potrzebują Państwo porady prawnej bądź obsługi prawnej w pełnym zakresie, zapraszam do kontaktu z Kancelarią. Prowadzę m.in. sprawy przeciwko ZUS i KRUS oraz sprawy z zakresu prawa pracy. W szczególności są to:
- odwołania od decyzji ZUS w sprawie: prawa do emerytury, w tym prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, o rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną, rentę szkoleniową, podlegania ubezpieczeniu społecznemu, niepodlegania ubezpieczeniu społecznemu jako pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca itd., w sprawie kwalifikacji umów o dzieło, o umorzenie należności ZUS, świadczenia przedemerytalne, uzyskanie prawa do układu ratalnego, o zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, inne świadczenia z ZUS,
- odwołania od decyzji KRUS, itp.
- w sprawie z zakresu prawa pracy: z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, odwołania od rozwiązania umowy o pracę, o wynagrodzenie za pracę, o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, zapłatę odprawy, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, sprostowanie świadectwa pracy, itp.
Zachęcam także do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii w zakresie prowadzenia spraw: rodzinnych, spadkowych, z zakresu dochodzenia roszczeń (windykacji).
