Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w szczególnych warunkach ma prawo kwestionować ustaloną pomiędzy pracodawcą a pracownikiem wysokość wynagrodzenia będącą podstawą wymiaru składek, jednakże zdarza się, że robi to niezasadnie. W niniejszym poście przytaczam przykład wyroku sądowego, w którym uznano niezasadność kwestionowania wysokości podstawy składek przez ZUS.
Wyrokiem z dnia 15 września 2020 r., sygn. akt: VI U 2081/18 Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił na korzyść mojej klientki decyzję ZUS uznając, że zmiana podstawy wymiaru składek dokonana przez ZUS nie miała uzasadnienia.
Kiedy ZUS ma prawo zakwestionować podstawę wymiaru składek?
Są sytuacje, kiedy ZUS ma prawo zakwestionować podstawę wymiaru składek ubezpieczenia, i kwestia ta aktualnie nie budzi wątpliwości w orzecznictwie Sądów Pracy. Tak też stwierdza Sąd Okręgowy w Szczecinie:
,,W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych orzecznictwo akceptuje przy tym dokonywanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ingerencji w wysokość ustalonego przez strony wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Przykładem w tym zakresie może być wyrok Sądu Najwyższego z 19 maja 2009 roku ( III UK 7/09), w którym podkreślono, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, z zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa.”
Podstawy prawne umożliwiające ZUS-owi ingerowanie w wysokość wynagrodzenia za pracę
Sąd wskazał, iż:
,,Autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień jest bowiem rzeczą ważną, podlegającą ochronie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa (aczkolwiek strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny).
Najdobitniej wyraża to art. 353 k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy, zarówno wobec braku uregulowania normowanej nim instytucji w prawie pracy, jak też niesprzeczności z zasadami prawa pracy zawartego w nim wymagania, by treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – nieważne bezwzględnie (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/050).”
Ocena prawna
Jak wskazał Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:
,,…możliwość ingerowania przez organ rentowy w wysokość wynagrodzenia określonego autonomicznie przez strony stosunku pracy – zwłaszcza w przypadku umów o pracę zawieranych z prywatnym przedsiębiorcą, (…) – musi zostać ograniczona tylko do sytuacji wyjątkowych, a badanie powinno odbywać się pod kątem rażącego naruszenia prawa w aspekcie pozorności postanowień takiej umowy albo jej oczywistej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Wynagrodzenie godziwe nie może być więc w szczególności utożsamiane wyłącznie z wynagrodzeniem godziwym z punktu widzenia interesu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wypłacającego świadczenia o wysokości powiązanej z wysokością wynagrodzenia, tj. z wynagrodzeniem najniższym z możliwych, albo niewiele od niego wyższym.
Sam zaś fakt rozpoczęcia korzystania ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego nie jest przesłanką do odmowy wypłaty takich świadczeń lub wypłaty ich w niższej wysokości. Jeśli ustawodawca uważałby, że tak powinno być, zamieściłby w ustawie o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa stosowny przepis; tak jak uczynił to na przykład w odniesieniu do osób prowadzących działalność gospodarczą (art. 48a ustawy zasiłkowej). Jedyną możliwością podważenia ustaleń stron było więc przedstawienie przez organ rentowy w toku postępowania miarodajnych dowodów, podważających wiarygodność twierdzeń ubezpieczonej i płatnika, iż wysokość umówionego przez nich wynagrodzenia oraz ustalony wymiar czasu pracy były odpowiednie do rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy.”
Jak się wydaje taki kierunek orzecznictwa jest w pełni uzasadniony, w szczególności wobec faktu jak się wydaje często zbyt daleko idącej ingerencji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w realia stosunków umownych stron.
Porady prawne i prowadzenie spraw z zakresu zakwestionowania przez ZUS wysokości wynagrodzeń
Jako prawnik zajmuję się wszelkimi sprawami z zakresu prawa pracy oraz reprezentuję klientów w tego typu sprawach przed organami administracji i sądem. Między innymi udzielam porad prawnych i prowadzę sprawy związane z zakwestionowaniem przez ZUS wysokości wynagrodzenia za pracę, będącej podstawą wymiaru składek. Specjalizuję się:
- w odwołaniach od decyzji ZUS związanych z zakwestionowaniem prawa do emerytury, w tym prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej, renty szkoleniowej, a także w sprawach mających związek z podleganiem ubezpieczeniu społecznemu, niepodleganiem ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca itd., w sprawie kwalifikacji umów o dzieło, o umorzenie należności ZUS, świadczenia przedemerytalne, uzyskanie prawa do układu ratalnego, o zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, inne świadczenia z ZUS,
- w odwołaniach od decyzji KRUS, itp.
- w sprawach z zakresu prawa pracy: z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, odwołania od rozwiązania umowy o pracę, o wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, zapłatę odprawy, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, sprostowanie świadectwa pracy, itp.
Zachęcam do kontaktu, jak również zachęcam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii w zakresie prowadzenia spraw: rodzinnych, spadkowych, z zakresu dochodzenia roszczeń (windykacji).
