Sąd Najwyższym postanowieniem z dnia 23 maja 2019 r., sygn. akt: III UK 288/18 przyjął do rozpoznania skargę kasacyjną wywiedzioną przeze mnie na rzecz mojego klienta. W skardze przestawiłem sądowi zagadnienia związane z podleganiem pod ubezpieczenia społeczne, oraz w zakresie naruszenia prawa procesowego tyczącego się prawa do obrony ubezpieczonego w sprawie prowadzonej w trybie pomocy prawnej….
Przedstawiłem Sądowi Najwyższego następujące kwestię wskazując na konieczność przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania:
,,Zgodnie w szczególności zaś z art. 379 par. 5 kpc nieważność postępowania zachodzi w przypadku, gdy strona pozbawiona została możności obrony swych praw. Jak wskazał Sąd Najwyższy z dnia 31 stycznia 2018 r., I CZ 3/18 pozbawienie strony możliwości obrony jej praw zachodzi w sytuacji, w której z powodu uchybień procesowych sądu lub strony przeciwnej, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeśli skutków tego uchybienia nie można było usunąć przed wydaniem orzeczenia w danej instancji, przy czym nie ma jakiegokolwiek znaczenia, czy działanie strony mogłoby mieć wpływ na rozstrzygnięcie. Pozbawienie strony możności obrony swych praw nie dotyczy sytuacji, w której Sąd pomija środki dowodowe zgłaszane przez stronę, uznając, że zebrany materiał dowodowy jest wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy. Innymi słowy ocena w tym zakresie odnosi się do stosowania przepisów o postępowaniu dowodowym i nie składa się na podstawę nieważności postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c., którą nie mogą być wadliwości w postępowaniu dowodowym lub ustalaniu stanu faktycznego.(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 stycznia 2018 r., I ACa 800/17). Podkreślenia przy tym wymaga, że przeprowadzenie dowodu w trybie pomocy prawnej stanowi istotne ograniczenie zasady bezpośredniości, zaś strona ma prawo zarówno uczestniczyć w posiedzeniu, jak i – wobec faktu, że stawiennictwo do określonego Sądu może być utrudnione – przesłać pytania, które Sąd przeprowadzający postępowanie w trybie pomocy prawnej winien następnie zadać świadkowi. Taki też modus operandi występuje, co oczywiste, w zakresie Sądu wzywającego. Niezadanie, więc pytań przedstawionych przez stronę ma ten sam skutek jak pozbawienie prawa zadawania przez stronę pytań na rozprawie sądowej, co stanowi oczywiste naruszenie prawa strony do obrony ich praw. Podkreślenia, bowiem wymaga, że strona ma prawo do czynnego i aktywnego udziału w postępowaniu dowodowym, które również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontradyktoryjny. Niezapewnienie realizacji owego uprawnienia procesowego stronie rzutuje na pozbawienie jej prawa do obrony swych praw, nadto może mieć wpływ na wadliwe i niepełne ustalenie okoliczności faktycznych sprawy. Przedmiotowe czyni niniejszą skargę kasacyjną oczywiście uzasadnioną.
Po drugie skargę kasacyjną należy uznać za oczywiście uzasadnioną, gdyż Sądy wyrokowały w odniesieniu do decyzji administracyjnej, która winna zostać zmieniona z powodu tkwiącej w niej nieusuwalnej wadliwości. Należy podkreślić, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego naruszenie przepisów postępowania administracyjnego nie ma, co do zasady wpływu na rozstrzygnięcie Sądu Ubezpieczeń Społecznych rozpoznających sprawę z odwołania ubezpieczonego od decyzji ZUS.
Jednakże w uchwale składu 7 sędziów z dnia 23 marca 2011r I UZP 3/10 (OSNP 17-18/2011r. poz. 233). Sąd Najwyższy obszernie wyjaśnił kwestię odrębności postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych, wyrażającą się przede wszystkim w zasadzie jednoinstancyjności postępowania przed ZUS (zob. także uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011r. II UZP 8/11 Lex nr 1106741 i z 16 kwietnia 2013r. II UK 412/12). Z zaprezentowanej w uchwale wykładni, którą Sąd Apelacyjny w pełni podziela, wynika iż ustanowiony w art. 83 ust 1-3 ustawy sus w związku z art. 180 i 181 kpa oraz w związku z art. 476 § 2 kpc sądowy tryb odwoławczy odnosi się – z wyjątkiem przewidzianym wyłącznie w art. 83 ust 4 ustawy sus – do wszystkich decyzji ZUS w zakresie indywidualnych spraw. „Chociaż postępowanie przed ZUS w sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji podlega Kodeksowi postępowania administracyjnego (art. 1 pkt 2 kpa), to natura spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych jest tak bardzo specyficzna, że Kodeks przyznaje pierwszeństwo przepisom odrębnym. Osobny (III) dział Kodeksu postępowania administracyjnego poświęcony przepisom szczególnym w sprawach ubezpieczeń społecznych, wyodrębniając te sprawy stanowi, że stosuje się do nich przepisy Kodeksu “chyba, że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach” (art. 180 § 1 kpa). Należy zwrócić uwagę na szczególnie głęboki zasięg powyższej reguły kolizyjnej. Kodeks postępowania administracyjnego nie jest odpowiedni w sprawach ubezpieczeń społecznych nie tylko w odniesieniu do kwestii bezpośrednio w konkretnym przepisie dla tych spraw uregulowanej, ale także w odniesieniu do zasad postępowania. Wynikające z art. 180 § 1 kpa ustalenie odrębności zasad w sprawach ubezpieczeń społecznych zostało skonkretyzowane w art. 181 kpa., który po pierwsze wyłącza przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie w jakim określają one organy odwoławcze (“organy odwoławcze w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych określają przepisy odrębne”), po drugie stanowi, że “do postępowania przed tymi organami stosuje się odpowiednio przepis art. 180 § 1 kpa. Z powyższego wynika, że w postępowaniu w sprawach z ubezpieczenia społecznego muszą być stosowane zasady odmienne od tych na jakich opiera się ogólne postępowanie administracyjne i że na pewno dotyczy to postępowania odwoławczego – właściwych organów odwoławczych i postępowania przed nimi.” (zob. uzasadnienie uchwały SN z 23 marca 2011r. op. cit.).
Zasada ustanowionego w przepisach w art. 83 ust 1-3 ustawy sus w związku z art. 180 i 181 kpa oraz w związku z art. 476 § 2 kpc trybu odwoławczego polega na tym, iż od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i na zasadach określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego z wyłączeniem zarówno administracyjnego postępowania w jego stadiach instancyjnych, jak i weryfikacji decyzji wadliwych w specjalnych trybach. Wszystko na etapie jednoinstancyjnego postępowania administracyjnego należy do Zakładu, a jedynym środkiem odwoławczym jest odwołanie do sądu, które przenosi rozpoznanie roszczeń (zobowiązań), co do których Zakład wydał decyzję, na drogę postępowania przed sądem powszechnym. W rezultacie niezależnie od tego czy podstawę wydania decyzji w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych stanowi art. 83 a ust 1 czy ust 2 ustawy sus, czy też w braku podstaw do ich zastosowania przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, organem właściwym do jej wydania jest Zakład, a organem odwoławczym Sąd powszechny. W każdym bowiem z tych przypadków decyzja, jako niewymieniona w art. 83a ust 1 tej ustawy sus, jest indywidualną decyzją wskazaną w art. 83 ust 1 tej ustawy, od której przysługuje odwołanie do sądu wszczynające postępowanie cywilne (zob. postanowienie SN z 16 kwietnia 2013r. op.cit). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powołanej uchwały, decyzje wydawane w oparciu o przepis art. 83a ustawy o sus, „mieszczą się także w zakresie indywidualnych spraw dotyczących przedmiotów przykładowo wymienionych w art. 83 ust 1 ustawy, ale ponadto mają określoną kwalifikację procesową. (..) Mając swą specyfikę procesową, nic nie zmieniają w zasadach wynikających z art. 83 ustawy. Zakładowi zostały przypisane decyzje, które – gdyby poszukiwać odpowiedników w Kodeksie postępowania administracyjnego, nie mogłyby należeć do Zakładu, ale w odniesieniu np. do decyzji „unieważnienia” – do organu wyższego stopnia (art. 157 § 1 kpc). Tak więc, gdyby nie ta odrębna regulacja wydawania przez Zakład decyzji o zmianie, uchyleniu oraz unieważnieniu ostatecznych decyzji Zakładu (samoweryfikacja), mielibyśmy tryby postępowania określone w Kodeksie postępowania administracyjnego, z zachowaniem reguły dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, otwierającego drogę sądowo administracyjną.”
Jeżeli prawo lub obowiązek stwierdzony było decyzją, to kwestia jej unieważnienia odnosi się przede wszystkim do prawa lub obowiązku poprzednio stwierdzonego, a więc przedmiotu, o którym mowa tak w art. 83 ust 1 ustawy sus, jak i w art. 476 § 2 kpc. Sąd rozpoznający odwołanie na zasadach procesu cywilnego uzyskuje wyjaśnienie przewidzianych w kpa przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji określonych w art. 156 § 1 kpc. Jeżeli one zachodzą np. decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa lub zawiera wadę powodująca jej nieważność z mocy prawa, to znaczy, że stwierdzone tą decyzją prawo lub zobowiązanie jest inne od stwierdzonego i dlatego to wadliwe stwierdzenie powinno podlegać „unieważnieniu” Z tego punktu widzenia zasada wyjaśnienia przez Sąd ubezpieczeń społecznych istoty sprawy dotyczącej prawa, zobowiązania albo roszczenia strony znajduje właściwe zwieńczenie w kompetencji tego sądu do rozstrzygnięcia o zasadności odwołania w formach określonych w art. 477 14 kpc z wyjątkiem wskazanym w jego § 4. Zasada rozstrzygania przez Sąd w postępowaniu cywilnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o prawach lub obowiązkach stron na podstawie przepisów prawa materialnego oznacza, iż indywidualna norma prawna materialnego zawarta w orzeczeniu sądu ma charakter materialny, ustalający treść indywidualnego stosunku prawnego ubezpieczenia społecznego. Sąd dokonuje merytorycznej, a więc uwzględniającej przepisy prawa materialnego kontroli prawidłowości decyzji organu rentowego, natomiast jej wady wynikające z naruszeń przepisów postępowania przed tym organem pozostają zasadniczo poza zakresem jego rozpoznania. (zob. uzasadnienia powołanych postanowień SN i uchwały z 23 marca 2011r.).
Podkreślenia przy tym wymaga, że w niniejszej sprawie brak było przesłanek do umorzenia postępowania, jeśli zaś organ nie uznawałby Skarżąca podlegała pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne winien wydać decyzję o niepodleganiu przez nią pod ubezpieczenia społeczne, nie zaś postępowanie umorzyć. Przedmiotowe powoduje, że wydana decyzja jest rażąco wadliwa, jako taka winna zostać wyeliminowana z obrotu przez Sąd, co czyni niniejszą skargę kasacyjną również oczywiście uzasadnioną.”
Sąd Najwyższy uznał, że przedstawiony mu problem prawny spełnia warunki tzw. przedsądu, w związku, z czym przyjął skargę kasacyjną do rozpoznania.
Jeśli chciałbyś uzyskać poradę prawną, lub też zlecić poprowadzenie sprawy sądowej, reprezentowanie Ciebie w postępowaniu przed organami administracji, w w/w zakresie, lub w szczególności w sprawie przeciwko: ZUS, KRUS, lub Twojej, jako pracownika, pracodawcy, w zakresie między innymi:
- odwołania od decyzji ZUS, w sprawie: prawa do emerytury w tym prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, o rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną, rentę szkoleniową, podleganie ubezpieczeniu społecznemu, niepodleganie ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca itd., w sprawie kwalifikacji umów o dzieło, o umorzenie należności ZUS, świadczenia przedemerytalne, uzyskanie prawa do układu ratalnego, o zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, inne świadczenia z ZUS, Odwołania od decyzji KRUS, itp.
- w sprawie z zakresu prawa pracy: z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, odwołania od rozwiązania umowy o pracę, o wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, zapłatę odprawy, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, sprostowanie świadectwa pracy, itp.
zachęcam do kontaktu, jak również zachęcam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii w zakresie prowadzenia spraw: rodzinnych, spadkowych, z zakresu prawa rzeczowego.
