W związku z licznymi postępowaniami sądowymi mającymi związek z zasadami, na podstawie których następowało przeliczenie emerytur osób z rocznika 1953, ustawodawca miał rozwiązać problem poprzez wprowadzenie zmian do ustawy o emeryturach i rentach z dnia 19 czerwca 2020 r. Czy tak się faktycznie stało?
Kilka słów tytułem wstępu
Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych miała w założeniu rozwiązać problem dotyczący emerytur konkretnie kobiet urodzonych w 1953 roku. Jej wprowadzenie było spowodowane wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6.03.2019 roku, w którym orzeczono, co następuje:
„Art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.
W tym zakresie Sądy Ubezpieczeń Społecznych wydawały korzystne dla emerytów wyroki. Przykładem może tu być m.in. wyrok: Sądu Okręgowego w Łomży z 18 października 2019 r., III U 428/19; Sądu Okręgowego w Legnicy z 7 października 2019 r., V U 317/19; Sądu Okręgowego w Gliwicach z 18 września 2019 r. IX U 809/19; Sądu Okręgowego w Łodzi z 14 października 2019 r., VIII U 1476/19; Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z 31 października 2019 r., IV U 1046/19).
Zainteresowanych zachęcam również do zapoznania się z postem:
Podstawa prawna
Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z dnia 19 czerwca 2020 r. stanowi między innymi, że:
„Art. 194i. Do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w 1953 r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 1222), pod warunkiem, że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.
Art. 194j.
-
Kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w 1953 r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i.
-
Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury.
-
Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia.
-
Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone – od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata.
-
Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie.
-
Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do ponownego ustalenia wysokości renty rodzinnej.
Czy ustawa traktuje równo ubezpieczonych?
Przytoczona ustawa nie gwarantuje jednak jednolitego przeliczenia emerytur dla całego rocznika 1953, a problem dotyczy nadal kobiet.
Kobiety z tego rocznika zostały podzielone na trzy odrębne grupy:
- Te, które po ukończeniu 60. roku życia złożyły wniosek o emeryturę powszechną i zamrożono im kapitał początkowy oraz składki, odliczono pobrane emerytury wcześniejsze, a jednak pozostawiono emerytury na tych samych zasadach. Po przeliczeniu zyskują one mało korzystne podwyżki i wyrównania bądź nie uzyskują ich w ogóle;
- Te, które nie składały wniosków w ogóle (w tym przypadku podwyżki i wyrównania są po przeliczeniu bardzo korzystne);
- Te, które będąc na wcześniejszej emeryturze dodatkowo pracowały – również po osiągnięciu wieku powszechnego (w tym przypadku emerytki nie zyskują nic, bądź kwoty są minimalne).
Taki podział wskazano w Interpelacji nr 14276 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie niejednolitych zasad przeliczania emerytury powszechnej oraz zwrotu należnych świadczeń osobom uprawnionym, po wprowadzeniu w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Jak wskazano w odpowiedzi na powyższe?
,,Należy podkreślić, że przeliczenie emerytur powszechnych na podstawie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. wobec ubezpieczonych urodzonych w roku 1953, którzy mieli ustalone prawo do emerytury wcześniejszej przed 1 stycznia 2013 r. oraz złożyli wniosek o przyznanie emerytury powszechnej i otrzymali decyzję przyznającą tę emeryturę przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, dokonywane będzie na podstawie, wprowadzonego nowelizacją, art. 194j ustawy emerytalnej. Dotyczy to również ubezpieczonych, którym organ rentowy, na podstawie art. 95 ustawy emerytalnej, wstrzymał wypłatę emerytury powszechnej, realizując jednocześnie wypłatę świadczenia korzystniejszego.
Powyższe oznacza, że do ustalenia podstawy emerytury przyjęte zostaną parametry – kapitał początkowy, kwota składek na ubezpieczenie, średnie dalsze trwanie życia – obowiązujące w chwili składania wniosku (w odniesieniu do znacznej grupy kobiet były to lata 2013 – 2014), w taki sam sposób przeliczone zostaną świadczenia dla członków rodziny uprawnionych do renty rodzinnej po ubezpieczonym.
Natomiast wobec ubezpieczonych składających wniosek o emeryturę powszechną po raz pierwszy po wejściu w życie ustawy zmieniającej – ustalenie wysokości świadczenia będzie dokonywane w oparciu o art. 194i ustawy emerytalnej, co oznacza, że organ rentowy przyjmie do ustalenia podstawy wymiaru emerytury również parametry obowiązujące w dniu złożenia wniosku, z tym że będzie to już dzień przypadający w okresie między 10 lipca br. a 10 stycznia 2021 r.”
Ustalenie nowej wysokości emerytury a średnia trwania życia
„Ustalenie nowej wysokości emerytury dokonane zostanie w oparciu o średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury powszechnej (lub w decyzji, którą podjęto jej wypłatę, jeżeli emerytura była zawieszona z tytułu kontynuowania zatrudnienia), a następnie uwzględnione zostaną kolejne zmiany wysokości świadczenia.
Należy ponadto podkreślić, że emerytura w ponownie ustalonej wysokości będzie przysługiwała od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury powszechnej, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone – od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata. Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury będzie wyższa od wypłacanej dotychczas, organ rentowy wypłaci stosowne wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowić będzie różnica między ponownie obliczoną emeryturą, a wysokością dotychczasowego świadczenia za cały okres, w którym świadczenie było pobierane w niższej wysokości.”
Czy data złożeniu wniosku o ponowne ustalenie emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego winna rzutować na kwestie wysokości emerytury i wyrównania?
Pojawia się pogląd, że wciąż sytuacja emerytów z rocznika 1953 jest zróżnicowana, a problem nadal istnieje.
Różnice biorą się głównie z daty, w jakiej dana osoba decydowała się złożyć wniosek o ponowne ustalenie emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Nie każda osoba musiała robić to w tym samym czasie, gdyż mogła złożyć wniosek w wieku np. 62 czy 65 lat itd. W efekcie wszyscy powinni dostać tyle samo, bez względu na to, kiedy składali wnioski o ponowne ustalenie emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku. Ten niekorzystny przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej doprowadził do zróżnicowania sytuacji tej grupy osób pod wieloma względami – tak, też radca prawny Magdalena Januszewska (prawo.pl).
Przedstawiane jest stanowisko, że emerytki z rocznika 1953 zostały podzielone, gdyż jednym liczone jest dożycie wynoszące 254 miesiące, a innym – 209 miesięcy, zaś zasady wyliczeń powinny uwzględniać zwaloryzowanie kwot składek emerytalnych i kapitału początkowego oraz uwzględnienie wskaźnika długości życia adekwatnego do obecnego wieku osób uprawnionych do świadczeń.
Kwestia ta niewątpliwie może budzić wątpliwości. Należy wskazać, że aktualnie brak orzecznictwa Sądów Ubezpieczeń Społecznych, które dawałyby wskazówki interpretacyjne w tym zakresie.
Doradztwo w zakresie prawa do emerytury
Jeżeli mają Państwo prawo do emerytury, ale nie są pewni co do tego, czy jest ona należycie naliczona, mogę Państwu pomóc poprzez udzielenie porady prawnej, reprezentowanie przed organami administracji publicznej lub też poprowadzenie sprawy sądowej. Jako prawnik zajmuję się w szczególności sprawami przeciwko decyzjom ZUS-u, KRUS-u, a także sprawami z zakresu prawa pracy. Są to m.in. sprawy związane z:
- odwołaniami od decyzji ZUS dotyczącymi: prawa do emerytury, w tym prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, rent szkoleniowych, podlegania ubezpieczeniu społecznemu, niepodlegania ubezpieczeniu społecznemu jako pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca itd., kwalifikacji umów o dzieło, umorzenia należności ZUS, świadczeń przedemerytalnych, uzyskania prawa do układu ratalnego, spraw o zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, inne świadczenia z ZUS,
- odwołaniami od decyzji KRUS, itp.
- odwołaniami od wypowiedzenia umowy o pracę i rozwiązania umowy o pracę, wyegzekwowaniem wynagrodzenia za pracę oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, sprawy związane z zapłatą odprawy, zapłatą ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, sprawy o sprostowanie świadectwa pracy, itp.
Zachęcam również do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii w zakresie prowadzenia spraw: rodzinnych, spadkowych, z zakresu dochodzenia roszczeń (windykacji), i zapraszam do kontaktu.
